Het artikel Auteursrecht-trollen uit tijdschrift AMI 2020/5 langs de meetlat. Aanleiding is een fotogebruiker die mijn hulp vroeg bij een claim maar na lezing van het artikel schreef dat hij dit ging doen: "...het erkennen van de fout, het in vraag stellen van de procedurekost, zelf een nieuw bedrag samen stellen (de licentiewaarde + 20% ), en dit bedrag onmiddellijk voldoen..."
Alles op dit blog is en blijft gratis, al kost het meer tijd en frustratie dan me lief is. Ik verdiep me alweer vijf jaar in auteursrechtschendingen. Ik ben zelf geen jurist, maar juristen gebruiken mijn bevindingen in artikelen, processtukken, scripties en proefschriften.
November 2020, na mijn constatering dat het misgaat bij de rechter, een debat over fotorechten, een AMI-artikel over de begroting van de schade en het opstarten van de petitie dacht ik dat mijn 'taak' erop zat. Eindelijk een juridisch stuk over de misstanden! Om naar te verwijzen dat de tarieven van Stichting Foto Anoniem (SFA) niet bedoeld zijn om de schade op te begroten, dat je voor misgelopen inkomsten moet uitgaan van de daadwerkelijke tarieven en met een indicatie wat die tarieven dan zijn:
"In deze bijdrage wordt met een auteursrecht-trol bedoeld
een partij die als hoofdactiviteit bedrijfsmatig en structureel
vergoedingen claimt voor gebruik van werk van anderen die
veel hoger zijn dan gebruikelijke vrijwillige licentievergoedingen en daarbij vaak ook structureel meer kosten claimt dan
hij daadwerkelijk maakt.
(...)
Sommige partijen publiceren
hun eigen standaardtarieven, waarbij zij de indruk wekken dat
dit voor het betreffende werk daadwerkelijk ‘gebruikelijke
licentievergoedingen’ zijn, terwijl deze in de praktijk alleen als
‘gedwongen licentievergoedingen’ worden geaccepteerd.
(...)
Tegen
betaling van een bepaald bedrag neemt Stichting FotoAnoniem de verantwoordelijkheid op zich om de claim af te
handelen als de rechthebbende zich aandient. Het FotoAnoniem-tarief is daarmee een soort verzekeringstarief en
zeker geen gebruikelijke licentievergoeding. (...) Professionele gebruikers, waaronder grote uitgevers, betalen voor
zeer langdurig gebruik voor verschillende media tegelijk via fotoinkoopbureaus aan fotopersbureaus als ANP en Getty vaak
hooguit € 75 all-in. Kranten- en tijdschriftuitgevers betalen
voor langdurig online gebruik aan fotopersbureaus als ANP
en Getty voor professionele foto’s bedragen tussen € 5 en
€ 50 per foto (€ 50 is al heel veel). (...) Stockfoto’s kunnen voor online gebruik al voor bedragen vanaf € 1 in licentie verkregen worden.
(...)
Op alle gebieden waarop auteursrecht-trollen actief zijn,
maken zij evenwel gebruik van een vicieuze cirkel van te
hoge schikkingen en veroordelingen door kantonrechters.
Gebruikers voelen zich genoodzaakt om honderden of
duizenden euro’s per werk te betalen − altijd veel meer dan
de gebruikelijke licentievergoeding − simpelweg omdat het
inschakelen van een advocaat, laat staan procederen, veel
meer kost. Deze schikkingen worden vervolgens misbruikt
om andere gebruikers én kantonrechters te doen geloven
dat dit gebruikelijke licentievergoedingen zijn
(...)
Stichting FotoAnoniem-tarieven zit het ontbreken van
naamsvermelding sowieso al verdisconteerd omdat die
immers bedoeld zijn voor gebruik van werk van makers
waarvan de identiteit niet bekend is en waarvan de naam
dus per definitie niet kan worden vermeld.
(...)
Veel auteursrecht-trollen controleren zelfs dat niet en gebruiken gewoon
de schot-hagel-benadering: voor ieder gebruik een rekening
sturen zonder iets te controleren. Als de claim onjuist blijkt,
horen ze het wel."
Bij mijn twee rechtszaken over een gratis Wikipedia-foto heb ik de stukjes over de SFA-tarieven geciteerd. Rechter mr. F.C. Burgers van rechtbank Midden-Nederland wees echter 125% van het SFA-tarief toe met een volledige proceskostenveroordeling. Rechter mr. G.J.J. Smits van rechtbank Noord-Nederland maakte het nog bonter en wees 300% van het SFA-tarief toe met daarbovenop opspoor- en incassokosten.
Na vele sommatiebrieven te hebben gezien en meer dan 100 uitspraken te hebben doorgespit constateer ik dat er veel meer mis gaat dan alleen het tarief. Het citaatrecht wordt genegeerd en eisers blijken regelmatig niet gerechtigd te zijn om op eigen naam schadevergoedingen te vorderen [BeeldigBeeld, ANP en VAAAM].
Mijn inziens oordeelt een aantal rechters in strijd met de wet en is dat de oorzaak dat deze misstanden voortduren. Ik heb daarover een klacht bij de Europese Commissie ingediend.
Mijn inziens oordeelt een aantal rechters in strijd met de wet en is dat de oorzaak dat deze misstanden voortduren. Ik heb daarover een klacht bij de Europese Commissie ingediend.
Met de wetenschap van nu toch een paar opmerkingen bij dit artikel:
"het feit dat gebruikers vaak in persoon procederen en
slecht verweer voeren en de hoogte van de gevorderde
schadevergoeding, de proceskosten en ander kosten niet
gemotiveerd betwisten
(...)
Omdat blijkt dat veel slachtoffers van auteursrecht-trollen
uit kostenoverwegingen in persoon procederen en/of om
andere redenen vaak niet de juiste verweren voeren
(...)
Als het tot een procedure komt, gaan zij vervolgens in persoon procederen bij de kantonrechter en voeren
daarbij slecht en vaak zelfs contraproductief verweer"
Het gros van de gebruikers betaalt als het een inbreukbrief ontvangt. Gebruikers die bij de rechter belanden schikken vaak alsnog. Alleen van de gebruikers die, overtuigd van hun gelijk, vertrouwen op de rechtspraak is er jurisprudentie.
Als ervaringsdeskundige en uitpluizer van jurisprudentie constateer ik dat het het verweer van in persoon procederende gebruikers meestal helderder, logischer, korter en eerlijker is dan de breedsprakerige, wollige stukken vol met vakjargon van een professioneel gemachtigde. En juist advocaten 'vergeten' nogal eens elkaars tarief en de uren te betwisten.
"omdat daar de geldigheid van
het ingeroepen recht, anders dan bij octrooitrollen, als
gezegd in de regel juist niet ter discussie staat
(...)
Meestal is er sprake van inbreuk. Ook dit blijkt uit de praktijk die kenbaar is uit de rechtspraak.
(...)
maar daarvoor is bron en naamsvermelding vereist en die ontbreekt meestal"
In mijn 'praktijk' staat die geldigheid juist altijd ter discussie. Eisers blijken regelmatig niet te beschikken over de exclusieve rechten en hebben geen volmacht om op eigen naam schadevergoeding te vorderen. Daarnaast zie ik nogal wat claims waar geen sprake is van inbreuk.
Het klopt niet dat naamsvermelding een vereiste is voor citaatrecht, dat hoeft alleen als de naam op of bij de bronfoto is vermeld.
"Voor zover bekend worden tot nu toe alle claims van buitenlandse (met name Duitse) advocaten geschikt of niet doorgezet. Wij hebben nog niet gehoord van een Duits vonnis tegen een Nederlandse website, terwijl toch aannemelijk is dat als een dergelijk vonnis er zou zijn, de trollen in kwestie daar onmiddellijk mee op de proppen zouden komen in sommaties en schikkingscorrespondentie."
Ik was destijds ook onbekend met buitenlandse rechtszaken. Ze waren er echter wel. Ik zag een Duitse (met sommatiebrief meegestuurde) uitspraak (Nederlandse webwinkel, moest 25% van het gevorderde betalen omdat er aantoonbaar aan Duitse klanten was verkocht) en oude, niet op rechtspraak gepubliceerde, Nederlandse uitspraken van Photoclaim.
"deze vergoeding bij voorkeur meteen betalen en dus niet
wachten op akkoord op het aanbod"
Ik adviseer alleen te betalen bij een akkoord. Anders blijft de dreiging van een rechtszaak aanwezig en ben je je geld kwijt. In deze zaak is €250,- betaald en draaide gedaagde desondanks op voor de volledige proceskosten van meer dan €2.000,-.
Persoonlijke noot
Een paar mensen vroegen of ik meegewerkt had aan dit artikel... En dat is niet zo vreemd. Auteur Bram Bogaerts -schreef een scriptie over dit onderwerp- heb ik gesproken en voor hem heb ik de stukken die ik tot dan toe geschreven had over de fotoclaimproblematiek gelabeld met #auteursrecht. En dit overzicht van gedupeerden komt voort uit mijn toezegging dat ik hem op de hoogte zou houden van het 'nieuws'.
Ik verwachtte, kreeg en hoef daar geen credits voor. Voor mijn geloofwaardigheid was het echter fijn geweest als mijn naam in het artikel genoemd was. Het had een boel narigheid op sociale media en fora gescheeld.
Ik verwachtte, kreeg en hoef daar geen credits voor. Voor mijn geloofwaardigheid was het echter fijn geweest als mijn naam in het artikel genoemd was. Het had een boel narigheid op sociale media en fora gescheeld.
Een jaar later -Bogaerts was inmiddels advocaat- heb ik hem tevergeefs gevraagd voor een hoger beroep voor deze zaak waar een laaggeletterde ZZP-er een poot is uitgedraaid. Geen van de tien benaderde advocaten wilde op toevoeging (= met subsidie) helpen. De Nationale Ombudsman, het Juridisch Loket, de Advocatenorde, de Raad voor de Rechtsbijstand en rechtbank Haarlem zeiden dat ze niets konden doen; "u dient in hoger beroep te gaan."
Ik vind het schandalig dat rechterlijke ambtenaren, betaald van belastinggeld, de afpersingspraktijken met foto's faciliteren, aanmoedigen, de burger van het kastje naar de muur sturen, wegkijken en niets doen. En bizar dat het tot aan de Hoge Raad misgaat: "De Hoge Raad hoeft niet te motiveren waarom hij tot dit oordeel is gekomen.".
Ik vind het schandalig dat rechterlijke ambtenaren, betaald van belastinggeld, de afpersingspraktijken met foto's faciliteren, aanmoedigen, de burger van het kastje naar de muur sturen, wegkijken en niets doen. En bizar dat het tot aan de Hoge Raad misgaat: "De Hoge Raad hoeft niet te motiveren waarom hij tot dit oordeel is gekomen.".
Waar is het rechtsgeweten gebleven?
Moreel gezien kan ik benadeelden, die in dit commerciële juridische circus vaak nergens terecht kunnen, niet in de kou laten staan.
Een kop koffie als steun wordt gewaardeerd.