5.6 Rechten handhaven
Een fotograaf kan zijn rechten handhaven door rechtenschenders te sommeren om de inbreuk te staken en daarnaast kan hij een schadevergoeding vorderen. Wanneer dat niet naar wens verloopt kan hij een gerechtelijke procedure aanspannen.
Bij hergebruik van foto’s op internet is handhaven voor de
individuele fotograaf onbegonnen werk en veel fotografen besteden dat uit aan
een partij die namens hen handhaaft.
Bij overdracht van auteursrecht kan een fotograaf alleen zijn persoonlijkheidsrechten nog uitoefenen; zoals vragen om naamsvermelding of schade vorderen wegens het aantasten van zijn goede naam.
Naast het auteursrecht kan bij hergebruik van foto’s op internet het uitgeversrecht geschonden worden. Dat is het geval als een partij een exclusieve exploitatielicentie heeft van de fotograaf. De fotograaf en de licentiehouder kunnen dan gezamenlijk optreden of elkaar machtigen om elkaars rechten te handhaven.
Bij het uitbesteden van handhaving auteursrechten zijn de volgende vier begrippen van belang:
5.6.1 Volmacht
Een volmacht is de bevoegdheid die een volmachtgever verleent aan een ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam en voor zijn rekening rechtshandelingen te verrichten. Het is directe, onmiddellijke, vertegenwoordiging; de gevolmachtigde treedt namens de volmachtgever op.
Als fotografen het handhaven van hun auteursrecht uitbesteden geven zij daarvoor een volmacht af. Agentschappen die fotografen exclusief vertegenwoordigen hebben meestal de bevoegdheid om het auteursrecht van de fotograaf te handhaven. In de licentieovereenkomst staan afspraken over de verdeling van de schadevergoeding en de handhavingskosten.
5.6.2 Lastgeving
Lastgeving is de opdracht die een lastgever geeft om voor zijn rekening rechtshandelingen te verrichten. De lasthebber is verplicht om de opdracht, die bestaat uit rechtshandelingen, uit te voeren. In de lastgevingsovereenkomst legt men de afspraken vast; de prijs en welke rechtshandelingen er verricht moeten worden.
Bij lastgeving door een fotograaf om zijn auteursrechten te handhaven krijgt de lasthebber automatisch een volmacht. De lasthebber is bevoegd én verplicht om de rechten te handhaven.
5.6.3 No cure no pay
Handhaving van fotorechten gebeurt vaak op no cure no pay basis; de ingeschakelde partij claimt een schadevergoeding voor vermeend onrechtmatig gebruik en alleen als dat lukt brengt zij kosten in rekening in de vorm van een afgesproken percentage van het door de fotogebruiker betaalde bedrag. Partijen die op no cure no pay basis rechten handhaven noemt men premiejagers.
Premiejagers werken met een volmacht, zij zijn bevoegd om namens de rechthebbende op te treden en een schadevergoeding te vorderen. Premiejagers zijn nooit lasthebbers, zij zijn immers niet verplicht om te handhaven en over het aantal te sturen sommatiebrieven is niks vastgelegd.
Advocaten mogen niet op no cure no pay basis werken, artikel 7.7 Verordening op de advocatuur. Een advocaat kan dus geen premiejager zijn. Wel mogen ze in opdracht en voor rekening van premiejagers rechtshandelingen verrichten.
5.6.4 Middellijke vertegenwoordiging
Bij middellijke, indirecte, vertegenwoordiging voert de vertegenwoordiger uit eigen naam rechtshandelingen uit, voor rekening van de vertegenwoordigde.
Middellijke vertegenwoordiging is niet mogelijk met een volmacht. Een volmacht betekent immers dat de gevolmachtigde bevoegd is om rechtshandelingen te verrichten namens de volmachtgever.
Voor middellijke vertegenwoordiging is een lastgevingsovereenkomst vereist. Daarin is vastgelegd welke rechtshandelingen de lasthebber op eigen naam uitvoert. Die rechtshandelingen kan de lastgever dan zelf niet meer uitvoeren; de lastgever draagt zijn bevoegdheid tot het uitoefenen van de rechtshandelingen over aan de lasthebber.
In vakjargon heet zo’n overeenkomst waarbij een partij die
de rechten niet bezit op eigen naam optreedt voor rekening van de
rechthebbende een privatieve lastgevingsovereenkomst.
De wetgeving over lastgeving en middellijke
vertegenwoordiging is terug te vinden in artikel 7:414 tot
en met 7:424 BW.
In praktijk zal een fotograaf zich zelden middellijk laten vertegenwoordigen. Want dat zou betekenen dat de fotograaf een partij verplicht om voor zijn rekening schadevergoeding te vorderen. En die rechtshandelingen kosten, zeker als er geprocedeerd moet worden, een veelvoud van wat inbreukmakers plachten te (moeten) betalen aan schadevergoeding.
Tot zover het boek. Ga ik nu de paragraaf over het herrijzen van het auteursrecht schrijven. Er komt geen eind aan. En als het boek er is, vrees ik dat er ieder jaar een update nodig is.
In rechtspraktijk blijken advocaten en rechters overigens het verschil tussen een volmacht en lastgeving niet te (willen) kennen, getuige het arrest met fototrol VAAAM en de vele sommatiebrieven die ik onder ogen krijg. Ik raad ze de masterscriptie van Annelotte van Gorp aan.
