Mijn boek gaat afsluiten met aanbevelingen voor het updaten van de auteurswet.
In het laatste hoofdstuk doe ik een poging uit te leggen hoe internet zich ontwikkelde van statische webpagina's naar een platformeconomie waar private partijen de mediamacht in handen hebben. En hoe het fediverse een oplossing kan zijn voor de fotoclaimproblematiek.
Anno 2025 maken Big Tech en een paar mediagiganten de dienst
uit op het world wide web. Bij gebrek aan concurrentie is er een mediacratie
ontstaan: een democratie waar partijen die de macht hebben om via de media
de publieke opinie te beïnvloeden het land regeren. En het lijkt er sterk
op dat deze partijen de wetgeving naar hun hand zetten. Met steeds meer rechten
voor de uitgevers en rechtenbeheerders, en minder voor de individuele makers.
In deze allerlaatste paragraaf van het boek aanbevelingen om de auteurswet aan te passen aan het digitale tijdperk. Zodat de fotograaf én de fotogebruiker op internet beter beschermd worden tegen partijen die het auteursrecht misbruiken voor eigen gewin.
15.6.1 Termen samenvoegen
De termen openbaar maken en verveelvoudigen, die de wetgever behandelt als twee verschillende begrippen, vervangen door het woord mededeling.
Daarmee volgt de wetgever het unierecht[1] dat spreekt van een mededeling aan het publiek (MAHP).
15.6.2 Toetsingscriteria
De toetsingscriteria voor een
MAHP van het unierecht overnemen: Er is sprake van een MAHP als het gaat om nieuw
publiek, waarbij dit publiek kennis heeft kunnen nemen van het werk door een handeling
van de mededeler én de mededeler daarbij een winstoogmerk heeft gehad.
Met het publieks-, interventie- en winstoogmerkcriterium kunnen uitzonderingen op het auteursrecht, zoals de thuiskopie, geschrapt worden.
Met de toetsingscriteria van het unierecht vervalt de nieuwsexceptie[2]; dat uitgevers zonder billijke vergoeding persfoto’s mogen overnemen terwijl zij wél een winstoogmerk hebben. Dat is niet meer van deze tijd en schaadt de exploitatiemogelijkheden van fotografen.
15.6.3 Onbeschermde foto’s
Toevoegen dat foto’s van materiële objecten niet beschermd zijn onder het auteursrecht.
In Italië staat dat al in de wet[3]. In Nederland geldt dat een werk een eigen, oorspronkelijk karakter moet hebben en het persoonlijk stempel van de maker te herkennen moet zijn. Het betekent dat het niet ontleend mag zijn aan een ander werk, het moet een eigen, creatieve uiting zijn. Het staat echter niet in de Nederlandse auteurswet en er ontstaan voortdurend discussies over.
Een foto van een materieel object als een gebouw, een product of kunstwerk is ontleend aan dat object. De foto heeft geen oorspronkelijk karakter.
15.6.4 Beschermingsduur
De beschermingsduur van foto’s, niet zijnde kunstwerken, beperken tot 20 jaar na productiedatum.
In Italië staat dat al in de wet[4]. In Nederland zijn foto’s, ook die zonder enige artistieke waarde, beschermd tot 70 jaar na het overlijden van de fotograaf.
15.6.5 Voorbehoud
Toevoegen dat er geen schadevergoeding verschuldigd is bij een MAHP wanneer technische maatregelen tegen het downloaden en hotlinken van het bronbestand ontbraken.
Een foto die vrij beschikbaar is op het openbare internet, daar mag men van aannemen dat er geen copyrights meer over betaald hoeven te worden. Dat is in lijn met artikel 13.1 handhavingsrichtlijn 2004/48/EG:
“De lidstaten dragen er zorg voor dat de bevoegde rechterlijke instanties op verzoek van de benadeelde partij de inbreukmaker die wist of redelijkerwijs had moeten weten dat inbreuk pleegde, gelasten de rechthebbende een passende vergoeding te betalen tot herstel van de schade die deze wegens de inbreuk heeft geleden.”
15.6.6 Hyperlinks
Toevoegen dat men met een aanklikbare bronvermelding onbeperkt mag citeren van openbare websites.
Volgens unierecht[5] is een citaat van een openbare webpagina, waarbij met een hyperlink verwezen wordt naar de bronpagina, geen handeling waarmee nieuw publiek wordt bereikt. Men mag dat beschouwen als gewenst publiek voor de oorspronkelijke mededeler.
15.6.7 Bronbestand
Toevoegen dat degene die een fotobestand in origineel formaat bezit, een onbeperkt exploitatierecht heeft.
In Italië staat in de wet[6] dat degene die het fotonegatief bezit een onbeperkt exploitatierecht heeft. Het fotonegatief in het digitale tijdperk is het fotobestand in origineel formaat. Een fotograaf die zijn rechten zelf wil blijven beheren moet geen bestanden in origineel formaat uitgeven.
15.6.8 Portretrechten
Schrappen van de portretrechten, artikel 19, 20 en 21 Aw.
Een portretfoto is een persoonsgegeven. De rechten van de geportretteerde worden voldoende gewaarborgd door de AVG[7].
