Vonnissen zijn niet gebaseerd op exacte wetenschap. De logica ontgaat me regelmatig en ik denk dat het ontbreken van eenduidigheid in jurisprudentie een van de oorzaken is waarom de inningsindustrie zo zijn gang kan gaan.
Het oordeel hangt af van de rechter die je treft en de woorden die de tegenpartij gebruikt.
Een rechter mag geloven wie hij wil. Een rechter toetst niet. Een rechter mag het aangehaalde recht corrigeren of aanvullen maar is dat niet verplicht. Woorden worden opportunistisch gehanteerd en geïnterpreteerd.
Dat begint al bij de vraag of een foto überhaupt voor bescherming in aanmerking komt. Een "werk" dient daarvoor een eigen, oorspronkelijk karakter te hebben en het persoonlijk stempel van de maker te dragen. Dat oorspronkelijk karakter valt nog wel te weerleggen met concrete voorbeelden van gelijkende foto's maar voor het persoonlijk stempel, waarvoor creatieve keuzes zijn vereist, neemt een rechter mijn inziens te vaak genoegen met de mededeling dat er is nagedacht over "de belichting en uitsnijding".
 |
| Citaat uit "Kolja" van Arthur Japin |
Een beroep op het citaatrecht wordt mijn inziens te vaak ten onrechte afgewezen:
- De term "ter illustratie" is gangbaar voor "ter verduidelijking of verbeelding van de tekst". Het kan echter ook betekenen "ter versiering". Ik zie regelmatig dat er listig overgestapt wordt van het woord "illustratie" naar "versiering". Je dient dan specifiek het woord "versiering" te betwisten anders wordt het beroep op het citaatrecht afgewezen omdat de foto niet functioneel is gebruikt.
- "Naam fotograaf ontbreekt dus geen citaat" krijsen juristen van rechthebbenden enthousiast. Een fotograaf heeft inderdaad recht op naamsvermelding en kan dat afspreken met de (eerste) openbaarmaker. Staat de naam niet op of bij de bronfoto dan is naamsvermelding geen vereiste. Zelfs bronvermelding is geen harde eis, er staat "bronvermelding indien redelijkerwijs mogelijk" in de wet.
Je dient aan te tonen dat de naam bij de bron al ontbrak om te voorkomen dat het beroep op het citaatrecht wordt afgewezen wegens ontbreken naam.
Let op: Naam en bron zijn twee verschillende dingen. Bij anonieme, rechtmatig gepubliceerde, foto's geldt dat de rechten kunnen zijn overgegaan op de bron [artikel 8 Auteurswet] of dat de rechten uitgeoefend dienen te worden via de bron [artikel 9 Auteurswet]. Bij onrechtmatige publicaties is het vervolgschade waar de (eerste) openbaarmaker aansprakelijk voor is.
- "Foto wordt niet besproken dus geen citaat" wordt stellig beweerd in discussies. De eis bij citaatrecht is functioneel en dat omvat meer dan alleen het bespreken van een foto. Je dient het gestelde te betwisten en uit te leggen wat de functie van de foto is. Bijvoorbeeld dat hetgeen dat op de foto staat besproken wordt. Laat je dat na, wordt een beroep op het citaatrecht afgewezen.
De meeste misinterpretaties worden echter gemaakt bij het bepalen wat de schade voor de fotograaf is. De wet gaat uit van daadwerkelijke schade. Dat is vaak lastig bepalen en "In passende gevallen kan de rechter de schadevergoeding vaststellen als een forfaitair bedrag." [Artikel 27.2 Auteurswet]. Bijna alle onredelijke fotoclaims zijn tegenwoordig gebaseerd op de veronderstelde situatie dat de fotograaf een licentievergoeding is misgelopen.
En dat brengt mij bij de aanleiding van deze blogpost, deze zaak over 3 foto's van Anneke Moerenhout*.
 |
| Screenshot sept.2017 van tracesofwar.nl, alle foto's van Moerenhout zijn inmiddels verwijderd. |
Juristen van NL.Legal hebben haar wijsgemaakt dat iedereen die een foto heeft gepubliceerd zonder haar naam inbreuk maakt op haar auteurs- en persoonlijkheidsrechten en dat daar boetes voor uitgedeeld mogen worden. Bij de sommatiebrieven die ik gezien heb van NL.Legal was de bron netjes vermeld en kun je je mijn inziens beroepen op het citaatrecht.
Men zoekt en kiest foto's als in deze rechtszaak wegens de namen van de personen. Uitsnijding en belichting doen er niet toe. Bovendien zijn er door de maker van een oorlogsmonument, oorlogsgraf of straatnaambord meer creatieve keuzes gemaakt dan door de fotograaf. De (artistieke) waarde van de foto is ondergeschikt aan hetgeen afgebeeld wordt.
Per saldo zal het gedaagde meer gekost hebben dan als zij gelijk de sommatiebrief had betaald. Ze heeft immers ook kosten gehad voor het inhuren van een jurist.
En daarom durft dus niemand het op een rechtszaak aan te laten komen...
Een eind maken aan de heksenjacht op stockfoto's? Zodat de fotograaf die echt wat te claimen heeft dat kan oplossen zonder een jurist in te schakelen? Teken en verspreid de petitie!
Mijn eindeloze reeks artikelen over fotoclaims steunen? Klik hier.
Sommatiebrief of dagvaarding gekregen en juridische hulp nodig? Klik hier.