Mandaat Pictoright

Hoe meer ik ontdek hoe groter het gesjoemel met fotorechten blijkt te zijn…

Ik schreef mij afgelopen juli in bij Pictoright naar aanleiding van de campagne 'Eerlijk delen Social media' van de federatie Beeldrechten. Ik heb veel werk online staan en Pictoright keert de collectieve vergoedingen uit voor digitaal hergebruik. Ik moest even slikken toen ik zag welke rechten ik allemaal moest overdragen, dat is volgens mij meer dan nodig voor de wettelijk verplichte vergoedingen. Maar ja, die wettelijk verplichte vergoedingen kun je alleen via Pictoright uitgekeerd krijgen. Bovendien wilde ik nog wat dingen weten over het claimen van de collectieve vergoedingen voor het boek dat ik aan het schrijven ben. Dus ik heb mijn handtekening gezet onder deze voorwaarden.

Het duurde weken voordat ik een inlog kreeg, ik moest er tweemaal achteraan. Toen ik eindelijk mijn werk kon aanmelden bleek dat ik alleen beeld dat bij de traditionele media is verschenen (boek, tijdschrift, krant, NOS etc.) kon opgeven. Terwijl ik de hergebruikrechten voor ál mijn werk dat online is verschenen moet overdragen.

Verbaasd vroeg ik aan Pictoright of het klopt dat ik geen collectieve vergoedingen kan claimen voor 99% van mijn werk. En als dat inderdaad zo is, dan wil ik de aansluiting beëindigen. Het niet kunnen aanmelden van mijn werk betekent namelijk dat ik als aangeslotene niks krijg van de vergoedingen voor digitaal hergebruik die Pictoright gaat claimen bij sociale mediaplatforms. Waar al een rechtszaak over loopt met Meta omdat ze het niet eens kunnen worden in welke mate werk van aangeslotenen op de platforms van Meta verschijnt.


Inmiddels vraag ik me af of Pictoright überhaupt wel zo’n overeenkomst met Meta kan afsluiten. Pictoright is namelijk geen uitgever van beeld. Haar taak is collectieve vergoedingen innen en verdelen. Het zijn de uitgevers die dergelijke overeenkomsten met platforms afsluiten en Pictoright kan dan via die uitgevers het rechtmatige deel voor de beeldmakers innen.

Het wordt nog gekker. Pictoright blijkt uit te keren aan fotobureaus. En het is de bedoeling dat die fotobureaus dat dan door zetten naar de fotografen. Dat doen die fotobureaus blijkbaar niet altijd. Ook daar heeft Pictoright een rechtszaak over aangespannen.

Als kers op de taart (nou ja, eerder een bittere pil) ontdekte ik dat de Stichting Reprorecht – waar Pictoright vergoedingen van ontvangt – opgericht is voor de wettelijke verplichte vergoeding voor de kopie van papier naar papier. Maar vandaag de dag vergoedingen int voor digitaal hergebruik en doet alsof dat wettelijk verplicht is. Het reprorecht (artikel 16h.1 Aw) is sowieso opmerkelijk: het digitale tijdperk was al aangebroken toen de wetgever dat recht op een vergoeding voor de papieren kopie vastlegde in 2003. Het lijkt erop dat de traditionele media destijds bevoordeeld zijn door alleen een kopieervergoeding verplicht te stellen voor de kopie van papier naar papier. Extra dubieus is dat Stichting Reprorecht eisen stelt – alleen intern gebruik binnen bedrijven en instellingen – die de wetgever bij het reprorecht niet stelt.

Nou zou ik hier ook nog een heel stuk kunnen schrijven over Stichting de Thuiskopie. Ik laat dat graag over aan Szpunar. Een ding is zeker, er wordt een boel geld geïnd onder het mom van dat dat wettelijk verplicht is; er komt nauwelijks wat van terecht bij de auteursrechthebbenden.

Van Pictoright tot op heden geen antwoord gekregen of het klopt dat ik wel mijn rechten voor digitaal hergebruik moet overdragen maar die rechten niet krijg uitgekeerd. Ik overweeg nog of ik een melding ga doen bij het College van Toezicht Auteursrechten. Gezien mijn kafkaëske ervaringen met andere toezichthouders en het feit dat mijn bevindingen toch allang bekend zouden moeten zijn denk ik dat het weinig zin heeft. Ik schrijf het wel op in mijn boek. Mogen anderen het oppakken. Ik heb het druk genoeg met de fototrollen. Ik kan slachtoffers nog steeds niet doorverwijzen.


Alles op dit blog is en blijft gratis, al kost het meer tijd en frustratie dan me lief is. In 2017 viel ik in de beerput van een pervers verdienmodel met fotorechten. Inmiddels heb ik de studie Mediarecht afgerond en schrijf ik een boek waarmee fotografen en fotogebruikers geschillen onderling moeten kunnen oplossen.