5 redenen om niet te procederen bij een fotoclaim

In den beginne snapte ik niet waarom bijna iedereen die een onredelijke sommatiebrief krijgt betaalt. Ik had destijds geen idee dat je voor de rechter gesleept kon worden voor zoiets onbenulligs, laat staan dat een rechter het honderdvoudige van de werkelijke waarde zou toekennen als schadevergoeding.

Vijf redenen waarom vrijwel niemand het op een rechtszaak aan durft te laten komen:

1. Claim snel betalen is het goedkoopst

Op een geautomatiseerde manier worden er onredelijke sommatiebrieven verstuurd voor alles wat op een inbreuk lijkt, zie de blogpost over claimbots.
Een jurist inhuren die uitzoekt of zo'n sommatiebrief klopt kost bijna evenveel als de claim zelf en dan heb je geen zekerheid of je ervan af bent. Als je zelf contact opneemt kunnen ze aan jouw reactie afleiden dat je geen bewijs hebt dat je de foto legaal gepubliceerd hebt. Vaak wordt er wat korting gegeven als je aangeeft dat je je niet bewust was van de inbreuk. Een korting die vervalt als je niet binnen een bepaalde termijn betaalt. Daarna lopen de kosten op en ze blijven je achtervolgen totdat je betaalt.


2. Denken dat het klopt

Vermeende inbreukmakers worden afgeschilderd als auteursrechtdieven. "Je mag geen foto's jatten." Dat geeft het jagen op inbreuken iets nobels en men denkt dat het toegestaan is om fotodieven te straffen met boetes van honderden euro's.

Er wordt desinformatie verspreid. Zo weten velen niet dat je onder citaatrecht foto's zonder toestemming mag gebruiken als je aan deze voorwaarden voldoet:
  • Functionaliteit; de foto moet een duidelijk doel hebben. Je mag onder andere een foto als lokkertje gebruiken om te verwijzen en je hoeft de foto niet te bespreken. Zolang het maar niet puur ter versiering is.
  • Bronvermelding hoeft alleen als redelijkerwijs mogelijk. Staat de naam niet bij de bron? Dan mag je publiceren zonder naamsvermelding. 
  • Proportionaliteit betekent niet meer dan nodig. Je mag een foto in zijn geheel op een groot formaat tonen. Het is echter niet nodig dat een foto fullsize gedownload kan worden vanaf jouw site.
In deze blogpost de meest gebruikte trucjes om onwetenden geld af te troggelen met rechten op foto's.


Er mag meer dan iedereen denkt en bij een inbreuk hoef je slechts de daadwerkelijke schade te vergoeden. Boetes zijn een principe uit het strafrecht. Een rechthebbende mag geen boetes uitdelen en in zijn eigen zak steken.


3. Lijdelijke beoordeling in een rechtszaak

Een rechter oordeelt op basis van de ingebrachte stukken.
De rechter controleert niet of het daadwerkelijke een inbreuk is en of eiser de rechten heeft. Alles wat je niet voldoende gemotiveerd betwist daar gaat de rechter vanuit dat het klopt. Je zult moeten onderbouwen waarom het niet klopt.

"...of de gedaagde heeft een bepaald verweer niet gevoerd. De vonnissen zelf zeggen niet alles."


Citaat uit dit artikel van Charlotte Meindersma

Als jij je niet beroept op een uitzondering in de auteurswet dan gaat de rechter uit van een inbreuk. Als jij niet aangeeft dat een fotograaf toestemming nodig heeft van een in opdracht geportretteerde om de foto te verkopen dan gaat de rechter ervan uit dat de fotograaf die toestemming heeft. Als jij de uren van de advocaat niet betwist, dan gaat de rechter ervan uit dat die uren kloppen. Als jij de schade voor de fotograaf niet (voldoende gemotiveerd) betwist, dan neemt de rechter de ingebrachte waarde over.

Dagvaardingen zijn enorme epistels juridisch geblabla met vele stellingen. Eiser weet uit het voortraject dat jij bepaalde stellingen niet voldoende gemotiveerd kan betwisten. Omdat je de uitzonderingen in de auteurswet niet kent. Omdat je het persbericht of de aangeschafte licentie niet meer hebt. Omdat de foto verwijderd is uit de gratis beeldbank. Omdat je niet weet dat de naam van de fotograaf al ontbrak bij de bron. Omdat je niet kunt aantonen dat het je eigen foto is.


4. Afschrikwekkende hoge proceskosten

Bij IE-zaken mogen de volledige proceskosten verhaald worden op de tegenpartij waardoor het voeren van rechtszaken een verdienmodel is voor juristen. Hoe klein de vordering ook is, hoe onrechtvaardig de vordering ook is, er zijn juristen die alles aanpakken. Uurtje Factuurtje. Zelfs advocaten die een eed afleggen "dat ik geen zaak zal aanraden of verdedigen die ik in gemoede niet gelove rechtvaardig te zijn" doen dat.

Rechthebbenden worden door deze juristen financieel aangemoedigd om rechtszaken te voeren door schadevergoedingen te baseren op de tarieven van Stichting Foto Anoniem. Rechthebbenden menen dat dat juridisch klopt, onder meer omdat rechters deze opgeklopte schadevergoedingen toewijzen.
Het opvoeren van een veel hogere waarde dan de gebruikelijke vergoeding is echter oplichting. Evenals het opvoeren van meer uren dan de jurist in werkelijkheid heeft gemaakt.


5. Akelige jurisprudentie

De auteurswet gaat uit van daadwerkelijke schade. Volgens de letter van de wet zou het gros van de zaken, als het al een inbreuk is, onder bagatel vallen. Het gaat immers vaak om reeds openbaar gepubliceerde (en goed op Google vindbare) foto's die niet ingezet zijn voor geldelijk gewin. Foto's die voor dit type gebruik te koop zijn voor een paar euro en die inwisselbaar zijn voor een gratis exemplaar.

"Vaak gaat het echter om situaties waarin het aannemelijk is dat u - geconfronteerd met een licentievergoeding - helemaal niets had betaald en voor een andere oplossing had gekozen. De ‘fictieve onderhandeling’ onder normale omstandigheden is bepalend voor de hoogte van de schade en niet wat een fotograaf voor heel andere opdrachten ‘normaal gesproken’ voor zijn werk vraagt."
Citaat uit dit artikel van Ewout Jansen.

Naast de auteurswet baseert een rechter zich op jurisprudentie. Die jurisprudentie is inmiddels zo krom dat iemand die normaliter geen licenties verkoopt haar schade begroot op het mislopen van een licentie ter waarde van de tarievenlijst van Stichting Foto Anoniem en daar nog eens een toeslag bovenop gooit.

Citaat uit dit artikel van Jennie Gielen

Stichting Foto Anoniem verkoopt geen licenties. Je stort daar een bedrag in een pot voor als de auteursrechthebbende zich nog meldt.

"Mocht de auteursrechthebbende zich toch aandienen, dan betaalt SFA alsnog het bedrag conform de prijslijst."
Citaat op de website van Stichting Foto Anoniem

Het bedrag op de tarievenlijst van Stichting Foto Anoniem is voor commercieel gebruik. Het bedrag is inclusief ontbreken naam, inclusief waardevermindering door de publicatie en inclusief de inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht.
Desalniettemin worden er toeslagen hiervoor toegewezen door de rechter.


Conclusie

Koop geen foto via Stichting Foto Anoniem:
  • Voor dat bedrag kun je beter een fotograaf inhuren en de exclusieve rechten kopen.
  • De kans, na een gedegen onderzoek, is klein dat een rechthebbende zich nog meldt.
  • Als de rechthebbende zich toch meldt kun je het bedrag uit je eigen pot betalen.
  • Het is geen vrijwaring. De rechthebbende hoeft geen genoegen te nemen met het bedrag. Hij kan het drievoudige claimen en dat wordt nog regelmatig betaald ook. Omdat betalen goedkoper is dan een rechtszaak voeren...

Geintje.
De echte conclusie is dat het de hoogste tijd is dat de kromme jurisprudentie van tafel geveegd wordt en dat er ingegrepen wordt door het Openbaar Ministerie.


Mijn eindeloze reeks artikelen over fotoclaims met een kleine bijdrage sponsoren? Klik hier.
Sommatiebrief gekregen en juridische hulp nodig? Klik hier.